KARAMEHMEDOVIĆA HAREM U TREBINJU

Ovo mezarje se nalazi na periferiji grada Trebinja, još uvijek je aktivno i koristi ga porodica Karamehmedović iz Trebinja, pa se po njima tako i naziva. Malo i lijepo uređeno mezarje. Ograđeno je čvrstom kamenom i žičanom ogradom sa metalnom kapijom na ulazu.

Do harema se nalazi jedno veliko kraško vrelo koje izvire ispod stijene. Tragali smo nazivom ovog vrela, ali nismo uspjeli saznati njegov naziv. Po kapacitetu to je srednje kraško vrelo i sa kratkim tokom se ulijeva u rijeku Trebišnicu. Susjednu parcelu, koja je preko potoka od vrela, nismo pregledali, ali s obzirom na to da se radi o vakufskom zemljištu postoji mogućnost da je na toj parceli u prošlosti postojala neka vakufske građevine. No, to ostaje da se ispita… Nije isključeno da su vrelo i lokalitet u prošlosti imali neki kultni karakter.

Pažnju nam je privuklo nekoliko mezarova sa starim nišanima koji nemaju natpisa i nekoliko fino uređenih grobova sa lijepo klesanim nišanima sa turbanom i bogatim natpisima. Svi natpisi si su veoma dobro očuvani i čitljivi, osim jednog nišana koji je prelomljen i oštečen. Natpisi su raspoređeni vertikalno na uzglavnim nišanima u pravougaonim poljima koja su plitko udubljena, a dok su slova izvedena ispupčeno. Evidentirati smo 4 uzglavna nišana na kojima su natpisi pisani arapskim pismom. Nišani sa natpisima nisu ranije obrađeni u literaturi.

Prvi do kapije je grob čiji je uzglavni nišan sa glatkim turbanom, bez oštećenja, sa bogatim natpisom koji je podijeljen u deset polja i dobro je čitljiv. Polja su udubljena i podijeljena tankim linijama, dok je natpis izveden ispupčeno. U desetom polju je upisana hidžretska 1336. godina (što odgovara 1917/18. godini). Grob je ograđen masivnim fino klesanim pločama koje su uvezane željeznim klanfama od kovanog željeza i zalivene olovom.

Naredni nišan sa natpisom je nišan sa ulemanskim turbanom i izduženim mudžavezom. Natpis je izuzetno dobro očuvan i čitljiv. Podijeljen je u deset polja. Okolo polja i između njih je izvedeni ukrasi malim udubljenjima. U desetom polju je upisana hidžretska 1329. godina (što odgovara 1910/11. godini).

Na nekoliko mezarova koji su ograđeni fino klesanim i visokim masivnim santračem (kamenim pločama) nedostaju nišani, jer su na uzglavnim dijelovima santrača vidljivi otvori/udubljenja gdje su bili postavljeni nišani. Na nekima su klanfe od kovanog željeza zamijenjene klanfama industrijske proizvodnje.

Na dva groba sa masivnim santračem uzglavni nišani su neobičnom ženskom kapom koja je uz sredini blago sužena, podnožni nišani su rijetkog oblika kod kojih je strana prema uzglavnom nišanu i dvije bočne ravne, a dok je suprotna strana nišana zaobljena. Također, takve oblike podnožnih nišana zabilježili smo u naselju Odžak, (Bjelimići) kod Konjica u gornjem toku Neretve.

Treći nišan sa natpisom je ženskog oblika sa čudnom i rijetkom ‘kapom’ valjkastog oblika. Natpis mu se po strukturi i stilu pisanja razlikuje od prethodna dva. Dok je kod prethodnih, jedno polje natpisa ujedno i jedan red natpisa, kod ovog nišana je natpis podijeljen u tri polja: prvo polje u kojem su dva reda, srednje koje je i najviše sa tri reda natpisa i treće sa jednim redom.

Jedan od nišana sa turbanom i natpisom prelomljen  je i oštećen u prvom, drugom i dijelom u trećem polju, te mu natpis neće moći biti u cijelosti pročitan. Natpis je raspoređen u šest pravougaonih polja. Na dnu natpisa u šestom polju je hidžretska 1321. godina (što odgovara 1903. godini).

Jedan podnožni nišan je jednostavnog oblika na sredini nišana je pravougaoni otvor. Ovo je nije česta pojava na muslimanskim nadgrobnim spomenicima u Bosni i Hercegovini.

U istočnom dijelu harema, koji je po svemu sudeći stariji dio harema odakle je počeo ukop, neki mezarovi su ograđeni od lomljenog kamena i označeni nišanima koji su grubo klesani. Neki nišani po obliku i načinu izrade pripadaju istom periodu kao i nekoliko nišana sa natpisom, dok su ostali nišani malo stariji i vjerovatno su iz druge polovine 19. stoljeća.

***

Ako je netko zainteresovan da pročita i prevede natpise može nam se obratiti na našu adresu elektronske pošte: redakcija@bhdocumentary.ba pa ćemo mu poslati fotografije u izvornoj rezoluciji kako bi bilo lakše čitati.

Klikom na link ispod možete preuzeti excel tabelu za automatski proračun odgovarajuće hidžretske godine godini po Gregorijanskom kalendaru. Kada preuzmete tabelu na svoj računar, otvorite je i u polje gdje se upisuje hidžretska godina upišete godinu, kliknite vani iz ćelije gdje ste upisali hidžretsku godinu i dobit će te kojoj godini odgovara po Gregorijanskom kalendaru.

Mirnes Hasanspahić